DEHB, erken yaşta teşhis edilip müdahale edilmediğinde, çocuğun yaşamının birçok alanında ciddi zorluklara yol açabilir. Bu durumun etkileri, çocukluk döneminden yetişkinliğe kadar uzanabilir ve bireyin akademik, sosyal ve duygusal yaşamını olumsuz etkileyebilir.
Erken müdahale edilmediğinde DEHB’nin yol açabileceği potansiyel sorunlar:
1. Akademik Başarısızlık
* Odaklanma güçlüğü ve unutkanlık, çocuğun dersleri takip etmesini zorlaştırır.
* Organizasyon becerilerindeki eksiklikler ve görevleri tamamlama güçlüğü, ödevlerin ve sınav hazırlıklarının aksamasına neden olabilir.
* Akademik başarısızlık, çocuğun özgüvenini düşürür ve öğrenmeye karşı olumsuz bir tutum geliştirmesine yol açabilir.
2. Düşük Özgüven
* DEHB’li çocuklar, sürekli eleştirilme, başarısızlık hissi ve arkadaşlarıyla kıyaslanma gibi durumlar nedeniyle kendilerini yetersiz hissedebilir.
* Bu özgüven eksikliği, uzun vadede risk almaktan kaçınma, sosyal ilişkilerde çekingenlik ve yeni deneyimlere kapalı olma gibi davranışlara yol açabilir.
3. Sosyal İlişkilerde Zorluklar
* Dürtüsellik ve hiperaktivite, çocuğun sosyal kurallara uyum sağlamasını zorlaştırabilir.
* Akranlarıyla oyun oynarken sırasını beklememe, düşünmeden konuşma veya agresif davranışlar, çocuğun arkadaşlık ilişkilerini olumsuz etkiler.
* Bu durum, çocuğun yalnızlık ve sosyal izolasyon yaşamasına neden olabilir.
4. Davranışsal Sorunlar
* Müdahale edilmediğinde dürtüsellik ve kontrolsüz davranışlar artabilir. Bu, çocuğun kuralları çiğnemesine, istenmeyen durumlara karışmasına ve otoriteyle çatışmasına yol açabilir.
* Ergenlik dönemine yaklaşıldığında, davranış sorunları artabilir ve riskli davranışlara (madde kullanımı, tehlikeli aktiviteler) dönüşebilir.
5. Aile İçi Sorunlar
* DEHB belirtileri, aile içindeki ilişkileri zorlaştırabilir. Çocuğun kontrolsüz davranışları, ebeveynlerde stres ve tükenmişliğe yol açabilir.
* Anne-baba ile çocuk arasında iletişim kopukluğu yaşanabilir ve bu durum, aile bağlarının zayıflamasına neden olabilir.
6. Kaygı ve Depresyon
* Müdahale edilmediğinde, çocuğun yaşadığı sürekli başarısızlık hissi, sosyal dışlanma ve eleştiriler, kaygı bozukluğu veya depresyon gibi psikolojik sorunlara yol açabilir.
* Çocuk, kendini yetersiz hissettiği için içe kapanabilir ve motivasyon kaybı yaşayabilir.
7. Yetişkinlikte Süregelen Zorluklar
DEHB tedavi edilmezse etkileri yetişkinlikte de devam edebilir:
* İş Hayatı: Dikkat eksikliği ve organizasyon sorunları, işte verimlilik kaybına ve kariyer başarısızlıklarına yol açabilir.
* İlişkiler: Dürtüsellik ve duygusal kontrol sorunları, romantik ve sosyal ilişkilerde çatışmalara neden olabilir.
* Maddi Sorunlar: Planlama becerilerindeki eksiklik, mali sorunlara yol açabilir.
* Ruh Sağlığı: Kaygı, depresyon ve madde bağımlılığı gibi sorunlar daha sık görülebilir.
DEHB, tedavi edilmediğinde bireyin yaşamının her alanını olumsuz etkileyebilir. Ancak erken teşhis ve müdahale ile bu durumun etkileri büyük ölçüde yönetilebilir. Doğru tedavi yaklaşımları (psikoterapi, eğitim desteği, ebeveyn rehberliği ve gerektiğinde ilaç tedavisi), çocuğun potansiyelini gerçekleştirmesine olanak tanır ve daha sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olur. Ebeveynler olarak, çocuğunuzda DEHB belirtileri fark ettiğinizde bir çocuk psikoloğuna veya psikiyatrına başvurmanız, uzun vadede çocuğunuzun yaşam kalitesini artıracak kritik bir adımdır.